Praca zdalna i kontrola trzeźwości – zmiany w Kodeksie pracy
W 2023 r. dojdzie do wprowadzenia nowych przepisów do Kodeksu pracy, które będą miały duży wpływ nie tylko na sferę praw i obowiązków pracowniczych, lecz także pracodawców. Praca zdalna, jak i tzw. kontrola trzeźwości, zostaną na stałe wpisane do Kodeksu pracy już w przeciągu najbliższych miesięcy lub nawet tygodni, a więc warto już teraz nieco przybliżyć nadchodzące zmiany.
Praca zdalna
Nowo wprowadzona definicja pracy zdalnej przewiduje pracę w całości wykonywaną zdalnie lub w tzw. trybie hybrydowym tj. poprzez podział pracy na częściowo wykonywaną w zakładzie pracy a częściowo zdalnie. Wybór formy zależy od uzgodnienia warunków z pracodawcą, a może się to odbyć zarówno przy zawieraniu umowy o pracę, jak i w trakcie zatrudnienia – wówczas może to nastąpić z inicjatywy pracodawcy lub na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej albo elektronicznej. W niektórych przypadkach co do zasady pracodawca musi uwzględnić wskazany wniosek (m.in. w odniesieniu do pracownic w ciąży), a w przypadku odmowy pracodawca w ciągu 7 dni od złożenia wniosku jest zobowiązany do wskazania przyczyny tej odmowy.
Warto podkreślić, że nowelizacja przewiduje także możliwość wystąpienia przez pracownika i pracodawcy z wiążącym wnioskiem o zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy, w przypadku gdy praca zdalna została uzgodniona już w trakcie zatrudnienia.
W ustawie przewidziano także możliwość wykonywania pracy zdalnej okazjonalnie na wniosek pracownika w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym.
Do obowiązków pracodawcy w zakresie pracy zdalnej należy m.in.:
- zapewnienie pracownikowi materiałów i narzędzi do pracy zdalnej, niezbędnych szkoleń oraz pomocy technicznej;
- pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem pracy zdalnej tj. m.in. instalacja i serwis narzędzi pracy, koszty energii elektrycznej i inne;
- określenie procedur ochrony danych osobowych oraz przeprowadzenie w tym zakresie instruktażu i szkolenia.
Zgodnie z ustawą, pracodawca i pracownik wykonujący pracę zdalną będą mieli możliwość ustalenia sposobu wykorzystywania przez pracownika pracującego zdalnie własnych materiałów i narzędzi pracy (niezapewnionych przez pracodawcę). W takiej sytuacji pracownikowi będzie przysługiwał ekwiwalent pieniężny w wysokości ustalonej z pracodawcą.
Kontrola trzeźwości
Zgodnie z ustawą, pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia. Przed przeprowadzeniem takiej kontroli musi jednak poinformować w sposób przyjęty w zakładzie pracy o wprowadzeniu procedury kontroli trzeźwości pracowników, nie później niż dwa tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
Warto zaznaczyć, że pracodawca może także wprowadzić kontrolę pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu, na takich samych zasadach jak kontrola trzeźwości. Sama kontrola nie może mieć charakteru badania laboratoryjnego, a jedyna możliwość to posłużenie się urządzeniem posiadającym ważny dokument potwierdzający jego sprawność (tzw. alkomatem).
W przypadku gdy kontrola wykaże nietrzeźwość pracownika, pracodawca nie dopuszcza go do pracy po uprzednim poinformowaniu pracownika o podstawie tej decyzji. Wówczas na żądanie pracownika (lub samego pracodawcy), badanie może zostać przeprowadzone ponownie przez organ powołany do ochrony porządku publicznego. W takiej sytuacji, jeśli wynik przeprowadzonej kontroli okaże się negatywny to okres niedopuszczenia do pracy stanowi usprawiedliwioną nieobecność, wobec czego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Autor: Katarzyna Sikora