Co działo się w roku 2022 a co czeka nas w roku 2023?

Rok 2022 upłynął w branży telekomunikacyjnej pod znakiem dalszego oczekiwania na wdrożenie przyjętego w grudniu 2018 r. Europejskiego Kodeksu Łączności Elektronicznej, które zrealizować się ma w postaci uchwalenia ustawy Prawo komunikacji elektronicznej. Nowe prawo miało planowo obowiązywać już od grudnia 2020 r., tym razem jednak prace legislacyjne zmierzają już ku faktycznemu końcowi. Choć na dzień sporządzenia niniejszego artykułu projekt ustawy nie został jeszcze zatwierdzony przez Stały Komitet Rady Ministrów, to już po tym etapie wnioskodawca będzie mógł przekazać go pod obrady Rady Ministrów. Jednocześnie w  sporządzonym dnia 22 kwietnia 2022 r. formularzu oceny skutków regulacji wskazano, że przepisy projektowanej ustawy powinny wejść w życie z 6-miesięcznym vacatio legis, z kilkoma wyjątkami. Wbrew oczekiwaniom wyrażanym przez branżę jeszcze na początku 2022 roku, Prawo komunikacji elektronicznej nie zacznie zatem obowiązywać od początku nowego roku – co było wówczas scenariuszem pożądanym, bo zapobiegłoby rozpoczęciu naliczania nowych stawek w trakcie roku kalendarzowego – takich jak roczna opłata telekomunikacyjna, której maksymalna wysokość ma ulec zmianie z 0,05% rocznych przychodów przedsiębiorcy telekomunikacyjnego do 0,25% tych przychodów.

Przeciągające się wdrożenie Prawa komunikacji elektronicznej przez polskiego ustawodawcę (który w 2022 roku ponosił poważne konsekwencje za przekroczenie terminów i brak implementacji do krajowego porządku przepisów przyjętego w 2018 r. Europejskiego Kodeksu Łączności) zdążyło polskich przedsiębiorców telekomunikacyjnych znużyć, tym bardziej że na rodzimym rynku telekomunikacyjnym sporo się działo.

Luty/ Marzec 2022

• W kończącym się roku 2022 branża telekomunikacyjna nadal mierzyła się z częścią wyzwań, jakie przyniosła pandemia COVID-19, jednak w lutym okoliczności te zeszły na dalszy plan, wraz z wybuchem wojny na Ukrainie. Sytuacja geopolityczna nie pozostała bez wpływu na ten rynek – konieczne stało się między innymi stałe uwzględnianie zwiększonego zagrożenia wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym. W Polsce został wprowadzony trzeci z czterech stopni alarmowych CRP, dotyczących zagrożeń w cyberprzestrzeni – CHARLIE-CRP. Na celowniku cyberataków znalazła się nie tylko administracja publiczna, ale i przedsiębiorstwa z branży telekomunikacyjnej. Na terenie Unii Europejskiej zakazano ponadto nadawania i dystrybucji treści RT – Russia Today i Sputnik. Oprócz działań ukierunkowanych na dostarczanie niezbędnego sprzętu i zapewnianie ciągłości funkcjonowania infrastruktury za naszą wschodnią granicą, niebagatelne znaczenie miało również umożliwienie utrzymania łączności poprzez dostęp do usług telekomunikacyjnych dla uchodźców, którzy w wyniku agresji rosyjskiej trafili do naszego kraju. Adaptacja przedsiębiorców telekomunikacyjnych do tych okoliczności była niewątpliwym sprawdzianem dla branży, któremu to jednak udało się jej podołać.
• Na początku roku utworzona została pierwsza w Polsce organizacja branżowa rynku hurtowego – Fundacja Open Allies. W kwietniu odbyła się natomiast jedna z inicjatyw Fundacji – I Konferencja Operatorów Hurtowych, gdzie podjęta została dyskusja nad kwestiami kluczowymi dla działalności w modelu otwartych sieci światłowodowych.

Kwiecień/Maj 2022

• Na kolejne dziesięć lat zostało przedłużone w Unii Europejskiej korzystanie z roamingu regulowanego bez dodatkowych opłat, zgodnie z systemem roam-like-at-home (RLAH). Nowością w tym zakresie będzie wprowadzony w połowie przyszłego roku obowiązek informowania abonentów o sposobach dostępu do służb ratunkowych w odwiedzanym państwie członkowskim, zwłaszcza o sposobach alternatywnych, takich jak dedykowane aplikacje alarmowe.
• Tymczasem w naszym kraju z początkiem kwietnia, operatorzy telekomunikacyjni zostali wezwani przez Prezesa UKE do przedstawienia szczegółowych informacji z zakresu uiszczania lokalnych danin publicznych, w tym podatku od nieruchomości, a to w związku z próbą przeprowadzenia przez UKE analizy lokalnych warunków prowadzenia inwestycji związanych z rozwojem sieci telekomunikacyjnych. Powyższe wzbudziło uzasadniony sprzeciw w środowisku, dotyczący niedostatecznej gwarancji ochrony danych przed nieuprawnionym ujawnieniem osobom trzecim.
• Do kluczowych przejęć na rodzimym rynku telekomunikacyjnym doszło w kwietniu i w maju, kiedy to Play przejął UPC Polska, a Vectra sfinalizowała zakup całości udziałów spółki Evio Polska.
• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 26 kwietnia 2022 r. oddalił skargę Polski odnoszącą się do przepisu art. 17 dyrektywy DSM, wprowadzającego obowiązek po stronie dostawców usług telekomunikacyjnych w postaci konieczności weryfikowania treści umieszczanych na platformach dostawców przez użytkowników przed ich publikacją, pod kątem ewentualnych naruszeń praw autorskich do utworów. Reżim ten w praktyce będzie wymuszał stosowanie przez dostawców usług automatycznych filtrów, co zdaniem TSUE nie narusza wolności wypowiedzi i informacji.

Czerwiec 2022

• W czerwcu tego roku zakończył się w Polsce proces wdrażania nowego standardu nadawania naziemnej telewizji cyfrowej (DVB-T2), zapewniającego efektywniejsze wykorzystanie pasma częstotliwości, ale i posiadającego szereg zalet, które odczuwają sami konsumenci. Nowy standard pozwala bowiem na nadawanie w lepszej jakości i wzbogacanie oferty o jeszcze więcej kanałów.

Październik 2022

• Prezydent podpisał nowelizację ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (tak zwanej megaustawy), która zakłada zbudowanie Systemu Informacyjnego o Dostępie do Usług Stacjonarnego Internetu Szerokopasmowego (SIDUSIS). Ekspresowo przyjęta nowelizacja tworzy ramy dla publicznej i bezpłatnej bazy danych o dostępności internetu szerokopasmowego w danym punkcie adresowym oraz o planach inwestycyjnych na poszczególnych obszarach. Utworzenie bazy wiąże się z kolejnymi obowiązkami raportowymi po stronie operatorów telekomunikacyjnych w ramach tak zwanej paszportyzacji sieci telekomunikacyjnych, odrębnymi zarówno od tych przewidzianych w systemie SIIS, jak i PIT. Z nielicznymi wyjątkami, przepisy nowelizacji wejdą w życie z dniem następującym po ogłoszeniu.

Co czeka operatorów telekomunikacyjnych w 2023?

Zakończyły się konsultacje publiczne projektu nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wdrażającej dyrektywy SATCAB II oraz DSM. Ideą SATCAB ma być skoordynowanie zasad rozpowszechniania programów telewizyjnych i radiowych pochodzących  z innych państw członkowskich, z kolei dyrektywa DSM dotyka kwestii ujednolicenia zasad eksploatacji utworów w środowisku cyfrowym. W uzasadnieniu polskiego projektu mowa o zagwarantowaniu tak zwanej „neutralności technologicznej” poprzez rozszerzenie pojęcia „reemisji” i konsekwentnym wprowadzeniu obligatoryjnego pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania w zawieraniu przez operatorów telekomunikacyjnych umów z nadawcami – niezależnie od rozwiązań technologicznych stosowanych przez tych operatorów. Kontrowersje budzi natomiast przede wszystkim propozycja zrównania tak zwanego wprowadzania bezpośredniego (direct injection) z pojęciem reemitowania. Wątpliwości te podziela między innymi Minister ds. Unii Europejskiej, Pan Konrad Szymański, który podczas opiniowania projektu resortu w sierpniu 2022 r., zasygnalizował, że uwzględnienie w definicji „reemitowania” pojęcia „wprowadzenia bezpośredniego” jest nieprawidłowe wobec brzmienia szczególnie art. 8 ust. 2 dyrektywy SATCAB II. Powyższe zmiany w prawie autorskim mogą mieć istotny wpływ na działanie w obrocie usług dosyłu technicznego.

Implementowana do polskiego porządku prawnego będzie też wkrótce dyrektywa OMNIBUS, za pośrednictwem nowelizacji ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Wskutek projektowanych rozwiązań wzmocniona zostanie ochrona konsumentów w sytuacji oferowania im towarów, treści i usług cyfrowych – także dostarczanych w zamian za dane osobowe, bez konieczności zapłaty ich ceny. Nowelizacja ustanowi między innymi mechanizmy przeciwdziałania praktykom sztucznego zawyżania cen przed okresami promocji. Przedsiębiorcy będą zobowiązani również między innymi do rzetelnego informowania o historii kształtowania się ceny w przeszłości oraz o ewentualnym wykorzystywaniu algorytmów optymalizujących ceny.

Trwają też prace nad ustawą o zwalczaniu nadużyć w komunikacji elektronicznej, w których katalogu mieścić mają się zjawiska takie jak generowanie sztucznego ruchu, smishing i CLI spoofing. Uchwalenie ustawy będzie dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych skutkować koniecznością wdrożenia środków technicznych i organizacyjnych, które mogą wynikać między innymi z porozumień z Prezesem UKE czy z wzorca przekazanego przez wyspecjalizowany podmiot, jak na przykład CSIRT NASK – przy czym, co istotne, stosowane środki mają być proporcjonalne. Inaczej zatem będzie kształtował się zakres obowiązków w odniesieniu do operatorów telekomunikacyjnych o statusie małych, średnich i dużych przedsiębiorców.

Rok 2023 może okazać się rokiem przełomowym dla branży telekomunikacyjnej – spodziewamy się bowiem aktualnie wejścia w życie kompleksowych i obszernych regulacji w tym zakresie, z Prawem komunikacji elektronicznej na czele. Dodatkowo rok 2023 będzie obfitował zapewne w nabory do programów dotacyjnych KPO i FERC, w ramach których operatorzy będą mogli pozyskać dodatkowe fundusze na budowę sieci. Motywem przewodnim projektowanych zmian pozostaje dostosowanie przepisów do zmieniającej się rzeczywistości i nowych wyzwań, jakie przynosi zarówno operatorom, jak i użytkownikom. Pozostaje mieć nadzieję, że zmiany te rzeczywiście będą przystawać do potrzeb, w jakich mają one swoje źródło.