Inwestowanie w startupy – audyt prawny spółki

Inwestowanie w startupy cieszy się coraz większą popularnością. Jest to związane z możliwością osiągnięcie znaczącej stopy zwrotu z inwestycji. Inwestycja taka, jest jednak ryzykowna i chodzi tu nie tylko o umiejętną realizację strategii rozwojowej przez Founderów czy management. Ryzyka mogą „tkwić” w spółce jeszcze przed dokonaniem przez inwestora wejścia inwestycyjnego. W jaki sposób można więc zminimalizować ryzyko i uniknąć wpadek? Niewątpliwie osiągnięciu tego celu sprzyja przeprowadzenie audytu prawnego potencjalnej spółki portfelowej i to niezależnie od tego czy inwestor jest instytucją finansową czy też inwestorem prywatnym.

Co to jest audyt?

Audyt to badanie stanu przedmiotu transakcji. W przypadku audytu spółki na potrzeby wejścia inwestycyjnego przeprowadza się go w kluczowych dla inwestora obszarach w celu zapoznania się z sytuacją prawną firmy i oceny ryzyk prawnych związanych z inwestycją.

Co wpływa na zakres badania?

Audyt może mieć bardzo wszechstronny charakter. O jego zakresie decyduje inwestor, biorąc pod uwagę między innymi takie aspekty jak:

• rynek, na którym działa firma – badanie spółki np. Fintechowej różni się od badania firmy z branż biotechnologicznej czy e-commerce, gdyż podlegają one innym uregulowaniom administracyjnoprawnym;
• charakter inwestycji – czy jest to finansowanie dłużne w postaci obligacji, weksli lub pożyczki, czy też objęcie lub zakup udziałów albo akcji;
• kwota angażowanego kapitału – po pierwsze spółka nie zgodzi się na szeroki zakres audytu przy niewielkiej kwocie inwestycji, gdyż obsługa audytu jest sporym wyzwaniem organizacyjnym. Po drugie, nie każda kwota inwestycji uzasadnia wydatek jakim jest pełen audyt prawny spółki.

Kto przeprowadza audyt?

Co do zasady nie ma wymogów formalnych odnośnie osoby audytora. Sens audytu jest jednak taki, żeby przeprowadził go ktoś, kto się na tym zna, to jest prawnik lub raczej kilku prawników. W praktyce audyt przeprowadzany jest przez specjalistyczne firmy, które dysponują wykwalifikowanymi zespołami audytorskimi. Wynika to z dwóch okoliczności. Po pierwsze mało jest osób, które samodzielnie posiadają wszystkie niezbędne kompetencje do dokonania wszechstronnej oceny startupów pod względem prawnym czy podatkowym. Spektrum działania tych firm jest zwyczajnie zbyt szerokie. Po drugie, audyt jest czasochłonny. Sprawny zespół jest w stanie zamknąć audyt w ciągu paru tygodni, podczas gdy jednej osobie mogłoby to zająć parę miesięcy.

Kolejnym zadaniem audytu, jest stwierdzenie ewentualnych ryzyk prawnych związanych z inwestycją w spółkę. Naruszenia stwierdzone w toku audytu mają kluczowe znaczenie z punktu widzenia tego, czy nabywca chce taką spółkę kupić, a jeżeli tak to za ile – zidentyfikowane ryzyka da się przeliczyć na konkretną wartość, co pozwala uzyskać obniżkę ceny przy wejściu inwestycyjnym.

Zaletą przeprowadzenia audytu jest również to, że określenie ryzyk na etapie poprzedzającym objęcie udziałów, umożliwia wdrożenie odpowiednich środków zaradczych jeszcze przed przejściem tych ryzyk na inwestora. Znając ryzyka związane z firmą, inwestor może uzależnić inwestycje od ich usunięcia przez spółkę lub wspólników.

W końcu, ustalony w toku badania stan rozwoju firmy, kwestie praw autorskich, ewentualnych dotacji czy pożyczek, są podstawą do złożenia przez spółkę oświadczeń odnośnie jej sytuacji prawnej. Ich nieprawdziwość będzie podstawą do zapłaty odszkodowania wobec inwestora.

Co po zakończeniu audytu?

Rezultatem audytu jest raport z audytu przedstawiający pełny obraz firmy wraz ze wskazaniem zagrożeń jakie jego zakup może nieść dla nabywcy. Na podstawie ustaleń audytu nabywca wybiera jedną z kilku ścieżek działania. I tak, jeżeli dojdzie do stwierdzenia naruszeń, nabywca może otworzyć negocjacje dotyczące wyceny spółki, zobowiązać sprzedającego do usunięcia nieprawidłowości przed dokonaniem sprzedaży lub zmienić strukturę transakcji w celu uniknięcia ryzyk po stronie inwestora. W przypadku rażących nieprawidłowości konieczne bywa odstąpienie od transakcji, natomiast, jeżeli audyt naruszeń nie wykaże lub wykaże naruszenia niewielkie, kolejnym krokiem jest sporządzenie umowy inwestycyjnej.