Jak wybudować farmę fotowoltaiczną?

Unia Europejska prowadzi politykę klimatyczną mającą na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., czego wyrazem jest nowa strategia rozwoju – Europejski Zielony Ład. Aby sprostać wyzwaniom, które realizacja założeń zielonej transformacji stawia przed państwami członkowskimi niezbędne są jednak znaczne inwestycje zarówno ze strony Unii Europejskiej jak i krajowego sektora publicznego wraz z zaangażowaniem sektora prywatnego. Przedsiębiorcy telekomunikacyjni doskonale rozumieją dynamicznie zmieniającą się rzeczywistość, z powodzeniem funkcjonując na rynku nowych technologii oraz rosnącej konkurencji międzysektorowej, co czyni ich aktywnymi uczestnikami transformacji cyfrowej. Posiadają również doświadczenie w walce z praktykami monopolistycznymi. Wszystko to pozwala stwierdzić, że przedsiębiorcy telekomunikacyjni są gotowi na to, aby stać się także aktywnymi uczestnikami transformacji ekologicznej.

Modele inwestycyjne

Farma fotowoltaiczna to inwestycja, która co prawda wymaga znacznych nakładów finansowych, jednak w dłuższej perspektywie czasu może przynieść wymierne korzyści. Coraz bardziej popularną formą realizacji projektów na rynku odnawialnych źródeł energii jest crowdfunding inwestycyjny. W tym modelu inwestor jako udziałowiec podmiotu beneficjenta finansuje swoim wkładem budowę np. farmy fotowoltaicznej, licząc na zysk ze sprzedaży wyprodukowanej energii do sieci. Inwestor staje się więc wspólnikiem, który z jednej strony zachowuje wpływ na kluczowe decyzje, z drugiej zaś ma możliwość kontroli realizacji inwestycji.

Drugim, najbardziej popularnym modelem inwestycyjnym w obszarze odnawialnych źródeł energii pozostaje wciąż inwestycja indywidualna, która w przypadku przywołanej już farmy fotowoltaicznej generuje przychody przez sprzedaż energii.

Środki na budowę farmy fotowoltaicznej można uzyskać także w ramach licznych programów dofinansowania fotowoltaiki jak np. dotacje, pożyczki, leasing czy gwarancja bankowa. Fundusze pozyskane w ramach dofinansowania mogą stanowić znaczną część inwestycji w farmę fotowoltaiczną, a w najbliższym czasie należy spodziewać się uruchomienia nowych programów wspierających inwestycje w odnawialne źródła energii.

Proces budowy farmy fotowoltaicznej

1. Lokalizacja inwestycji

Jednym z kluczowych aspektów w procesie budowy farmy fotowoltaicznej jest wybór lokalizacji oraz nabycie lub dzierżawa gruntu o odpowiednich parametrach. Przy wyborze gruntu przeznaczonego pod budowę farmy fotowoltaicznej należy zwrócić szczególną uwagę na płaskie ukształtowanie terenu, powierzchnię i szerokość działki (przyjmuje się, że na każdy 1MW energii potrzebna jest działka o powierzchni ok. 2 ha i szerokości minimum 50 m), a także klasę oraz pochodzenie gruntu. Zgodnie z aktualnymi przepisami, farma fotowoltaiczna powinna powstać na terenie o IV lub niższej klasie gruntu lub na nieużytku rolnym, który jest zorientowany na południe lub płaski.

2. Projekt instalacji

Kolejnym krokiem w procesie budowy farmy fotowoltaicznej jest przygotowanie jej projektu, który powinien uwzględniać następujące elementy:

• główne parametry inwestycji – moc, technologię, specyfikację urządzeń;
• układ urządzeń na działce;
• trasy przewodów;
• schematy elektryczne, dobór stacji transformatorowej;
• systemy oświetlenia i bezpieczeństwa;
• analizę potencjalnej produkcji energii;
• kalkulację efektywności przedsięwzięcia.

3. Decyzja środowiskowa

Przepisy ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, nakładają obowiązek uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych przed ubieganiem się o decyzję o pozwoleniu na budowę urządzeń fotowoltaicznych.

4. Uzyskanie przyłącza u operatora sieci dystrybucyjnej

Zgodnie z przepisami prawa energetycznego, przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o takie przyłączenie, na zasadzie równoprawnego traktowania. Co więcej, w aktualnym stanie prawnym obowiązuje zasada przyłączania w pierwszej kolejności instalacji odnawialnego źródła energii, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru. O ile operator sieci dystrybucyjnej ma obowiązek przyłączenia do sieci mikroinstalacji, to już w przypadku małych instalacji oraz farm fotowoltaicznych może on odmówić zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, jeśli instalacja odnawialnych źródeł energii nie spełnia wszystkich przewidzianych ustawowo warunków. Operator sieci dystrybucyjnej w pierwszej kolejności sprawdza czy przedłożony został komplet dokumentacji środowiskowej i planistycznej. Jeżeli operator sieci dystrybucyjnej odmówi zawarcia umowy o przyłączenie lub przyłączenia, zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym Prezesa URE oraz zainteresowany podmiot, podając przyczyny odmowy.

5. Rejestr Wytwórców Energii

Zgodnie z przepisami ustawy o odnawialnych źródłach energii, działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji, stanowi działalność regulowaną i wymaga wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji prowadzonego przez Prezesa URE – wniosek należy złożyć przed rozpoczęciem wykonywania działalności. Wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji jest obowiązany posiadać i prowadzić dokumentację wskazaną w rzeczonym przepisie, dysponować stosownymi obiektami i instalacjami oraz przekazywać Prezesowi URE sprawozdania i informacje.

6. Pozwolenie na budowę

Prawo budowlane nie wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia wykonywania robót budowlanych polegających na instalacji wolno stojących kolektorów słonecznych oraz urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW. Jednakże, jeśli urządzenia te mają moc zainstalowaną większą niż 6,5 kW, obowiązkowe staje się uzgodnienie projektu z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej oraz zawiadomienie organów Państwowej Straży Pożarnej. Z kolei dla urządzeń o mocy zainstalowanej większej niż 50 kW, zawsze wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę.

7. Obowiązek koncesyjny

Zgodnie z przepisami ustawy o OZE, podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wymaga uzyskania koncesji, z wyjątkiem:

• mikroinstalacji oraz małej instalacji;
• wytwarzania energii elektrycznej z biogazu rolniczego;
• wytwarzania energii wyłącznie z biopłynów.

Postępowanie koncesyjne jest wysoce skomplikowanym postępowaniem, bowiem Prawo energetyczne nie zawiera listy informacji i dokumentów jakie powinien przedstawić wnioskodawca. Niezbędna jest więc interpretacja przepisów oraz praktyki URE.

Sprzedaż nadwyżek energii

W instalacjach o mocy powyżej 50 kW jedyną możliwością spożytkowania nadwyżek energii jest sprzedaż energii, a w tym celu konieczne jest prowadzenie działalności gospodarczej.

Małe instalacje, o mocy do 1 MW mogą sprzedawać energię z fotowoltaiki:

• sprzedawcy zobowiązanemu na podstawie przepisów ustawy o OZE;
• w ramach aukcji OZE;
• na zasadach rynkowych.

Instalacje, których moc jest równa lub przekracza 1 MW mogą sprzedawać energię:

• w ramach aukcji OZE;
• na zasadach rynkowych.

Warto także zwrócić uwagę na możliwość sprzedaży energii na podstawie umowy cPPA (ang. corporate power purchase agreement), czyli umowy sprzedaży energii elektrycznej zawieranej pomiędzy wytwórcą energii a odbiorcą, na podstawie której odbiorca zgadza się na zakup odnawialnej energii elektrycznej bezpośrednio od producenta. Energia stanowiąca przedmiot sprzedaży jest wytwarzana w instalacji odnawialnych źródeł energii i wprowadzana do sieci, do której przyłączony jest wytwórca, stąd odbiorca nie zmniejsza zużycia energii pobieranej z sieci operatora systemu dystrybucyjnego. Umowę cPPA można zawrzeć jeszcze przed wybudowaniem instalacji, co może ułatwić inwestorowi pozyskanie komercyjnego finansowania projektu.

Podsumowując, najbliższy czas przyniesie zmiany gospodarcze i społeczne wywołane kryzysem energetycznym oraz przyśpieszeniem zielonej transformacji. Obecnie największą blokadą inwestycji w odnawialne źródła energii są odmowy przyłączenia instalacji do sieci, co wynika głównie ze stanu technicznego infrastruktury sieciowej. Przedsiębiorcy telekomunikacyjni posiadają potencjał, aby tę barierę ominąć i przyśpieszyć proces inwestycji w odnawialne źródła energii. Dlatego też powinni oni już teraz zbadać swój potencjał inwestycyjny w odnawialne źródła energii jako środek na obniżenie kosztów prowadzenia przedsiębiorstw oraz wzmocnienie pozycji rynkowej.