Podatek od nieruchomości w telekomunikacji

Zespół składników składających się na infrastrukturę telekomunikacyjną podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.

Jak pokazuje praktyka, powyższe stwierdzenie nie dla wszystkich zainteresowanych jest intuicyjne i oczywiste. Co więcej, również organy zobowiązane do egzekwowania obowiązku uiszczania przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych niniejszego podatku, nie zawsze zdają sobie sprawę z jego istnienia lub jeżeli nawet wiedzą o obowiązku spoczywającym na operatorach, z uwagi na skomplikowany mechanizm obliczania podstawy opodatkowania, przez lata nie weryfikowały poprawności danych przedstawianych w deklaracjach podatkowych.

Obserwujemy jednak zmianę tej tendencji, bowiem w ostatnim czasie gminy rozpoczęły kampanię wezwań kierowanych do przedsiębiorców telekomunikacyjnych, w których żądają przedłożenia zaległych deklaracji podatkowych podatku od nieruchomości. Można podejrzewać, że działania te są odpowiedzią jednostek samorządu terytorialnego na zainteresowanie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w przedmiocie wysokości należności podatkowych operatorów. Aktualnie wezwania dotyczą bieżących okresów, nie można mieć jednak pewności czy organy nie będą dochodziły zaległych płatności, a są do tego uprawnione do 5 lat wstecz.

Brak świadomości po stronie przedsiębiorców telekomunikacyjnych co do zakresu obowiązków podatkowych może skutkować dotkliwym obciążeniem finansowym, dlatego warto poświęcić chwilę, by nie dać się zaskoczyć obowiązkiem uiszczania podatku za kilka lat wstecz, powiększonym o odsetki za opóźnienia.

Od czego naliczany jest podatek od nieruchomości?

Zaczynając od podstaw, aktem prawnym regulującym kwestie podatku od nieruchomości jest ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej jako „PiOL”) oraz ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa (dalej jako „OP”), która definiuje pojęcie samego obowiązku podatkowego, przez który rozumiemy: „wynikającą z ustaw podatkowych nieskonkretyzowaną powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach”.

Zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych, podatkiem od nieruchomości objęte są:

• grunty;
• budynki lub ich części;
• budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, najbardziej interesującą będzie ostatnia kategoria, tj. budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, które zdefiniowane zostały w art. 1a ust 1 pkt 2) PiOL:

„budowla – obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem”

Dopiero powyższe odesłanie pozwala stwierdzić, że infrastruktura telekomunikacyjna będzie objęta obowiązkiem podatkowym, przy czym, co trzeba wyraźnie zaznaczyć, nie będą to wszystkie jej elementy.

Ustawodawca przed kilkoma laty zrezygnował w ustawie Prawo budowlane z pojęcia „sieci telekomunikacyjnej”, na rzecz poszczególnych jej elementów. Zmiany te doprowadziły do wyodrębnienia kategorii składników ówczesnej sieci telekomunikacyjnej i stworzenia nowego mechanizmu obliczania podstawy opodatkowania. Budowlami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości są:

• podbudowa słupowa;
• wolno stojące maszty antenowe;
• obiekty liniowe, takie jak linia kablowa nadziemna i umieszczona bezpośrednio w ziemi oraz podziemna kanalizacja kablowa.

Co istotne, ustawodawca wyłączył z obowiązku podatkowego kable zainstalowane w kanalizacji kablowej, kable zainstalowane w kanałach technologicznych oraz kable telekomunikacyjne dowieszone do już istniejącej linii kablowej nadziemnej. Oznacza to, że umieszczenie kabli zarówno we własnej kanalizacji, jak i w cudzej infrastrukturze, zwalnia właściciela z obowiązku włączenia kabli do podstawy opodatkowania. Podobnie wygląda sytuacja dla kabli podwieszonych na podbudowie słupowej, na której znajdują się już inne kable.

Dodatkowo, należy pamiętać, że podatkiem od nieruchomości nie będą objęte elementy aktywne infrastruktury.

Jak ustalić wysokość należności?

Wysokość   kwotypodatku będzie zależna od wartości składników majątku operatora objętego obowiązkiem podatkowym. Szczegółowe uregulowanie dotyczące ustalenia podstawy opodatkowania znalazło się w art. 4 ust. 1 pkt 3) PiOL:

„wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych – ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego”.

Ustawowy zapis nie wprowadził pewności co do sposobu obliczania wysokości podstawy opodatkowania budowli, które podlegają amortyzacji. W wyniku rozbieżności interpretacyjnych operatorzy, wskazując wartość elementów sieci, posiłkowali się wyliczeniami dla odpisów amortyzacyjnych, czego nie uznawały organy. Konsekwencją sporu jest bogate orzecznictwo w tym przedmiocie. Niestety, na niekorzyść operatorów, organy przesądziły o braku możliwości pomniejszenia podstawy opodatkowania o zapisy amortyzacyjne, co oznacza, że wartość instalacji ustalana na potrzeby obliczania podstawy opodatkowania, na przestrzeni lat nie ulega pomniejszeniu.

Do składników majątkowych, dla których odpisy amortyzacyjne nie są dokonywane, stosowany jest odmienny mechanizm ustalania podstawy opodatkowania. Jest ona bowiem obliczana w oparciu o wartość rynkową budowli, określaną przez podatnika. Z kolei wartości rynkowe określa się na podstawie cen osiąganych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju na obszarze gminy, której deklaracja dotyczy, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia.

A co, jeśli podatnik nie określi wartości budowli lub organ poweźmie wątpliwość co do poprawności przedstawionej w deklaracji wyceny? Wówczas organ może przeprowadzić w tym zakresie kontrolę i wezwać podatnika do złożenia wyjaśnień, a jeśli te nie będą wystarczające, może powołać biegłego rzeczoznawcę, który dokona wyceny na zlecenie gminy. Koszt opinii biegłego podatnik będzie zobowiązany pokryć w sytuacji, jeśli w ogóle nie określił wartości budowli (nie złożył deklaracji w ustawowo przewidzianym terminie oraz uchyla się od obowiązku złożenia deklaracji na wezwanie organu) lub gdy w wyniku sporządzonej opinii organ stwierdzi, że podatnik zaniżył wartość budowli co najmniej o 33% w porównaniu do wyceny biegłego.

Istotną kwestią z punktu widzenia rozwoju firmy jest wpływ jaki modernizacja lub rozbudowa infrastruktury wywiera na określenie podstawy opodatkowania. W odniesieniu do budowli, dla których nie jest stosowana amortyzacja, takie działania nie będą skutkowały zmianą wysokości podatku w ciągu roku, inaczej natomiast wygląda sytuacja dla składników majątkowych objętych amortyzacją. Kierując się ściśle brzmieniem przepisów, należy przyjąć, że wszelkie prace skutkujące powstaniem nowego obiektu lub rozbudową budowli, tj. zwiększeniem jej powierzchni, będą wywoływały zmianę w naliczeniu podatku od 1 stycznia roku następnego po ukończeniu prac. Natomiast działania modernizacyjne, zwiększające w stosunku do wartości początkowej wartość budowli, będą skutkowały obowiązkiem złożenia korekty deklaracji podatkowej jeszcze w trakcie roku.

W praktyce zagadnienie to nie jest tak oczywiste jak mogłoby się wydawać. Organy nie potrafią bowiem wypracować jednolitego stanowiska, by określić, kiedy dochodzi do powstania nowego obiektu, a co za tym idzie, kiedy przedsiębiorca będzie zobowiązany do przedłożenia korekty deklaracji. W związku z tym, nie jest możliwe jednoznaczne udzielenie odpowiedzi, co do skutku prowadzonych prac inwestycyjnych, a każda taka sytuacja wymaga indywidualnej analizy.

Zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych, organem uprawnionym do ustalania wysokości stawki podatku od nieruchomości dla budowli jest gmina, która dokonuje tego w uchwale. Nie ma ona jednak pełnej dowolności, bowiem stawka podatku nie może przekraczać 2% wartości budowli. Należy również zaznaczyć, że gmina może różnicować wysokość stawek dla poszczególnych rodzajów przedmiotów opodatkowania, uwzględniając w szczególności rodzaj prowadzonej działalności, choć z praktyki można stwierdzić, że organy rzadko korzystają z tego uprawnienia i w większości przypadków stawka jest maksymalna.

Przedsiębiorca telekomunikacyjny, sporządzając deklarację podatkową składa ją do gminy, na terenie której znajduje się przedmiot opodatkowania, a kwota podatku obliczona według powyższego schematu stanowi roczne zobowiązanie.

Jak zminimalizować wysokość podatku?

Pierwszą, a zarazem złotą zasadą, jest opłacanie zobowiązań podatkowych w terminie – niby nic odkrywczego, natomiast opóźnienie w płatności podatku od nieruchomości skutkuje naliczeniem odsetek za zwłokę już od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku. Na koniec października 2022 roku, stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynosi 16,50% kwoty zaległości w stosunku rocznym.

Kolejną dobrą praktyką jest prowadzenie szczegółowej ewidencji składników majątku, na podstawie której sporządzana jest lista budowli podlegających opodatkowaniu. Jak zostało to wskazane powyżej, w kontekście należności podatkowych obecnie nie posługujemy się pojęciem sieci telekomunikacyjnej, dlatego zestawienia przygotowane pod obliczenie podatku od nieruchomości nie powinny ujednolicać całej infrastruktury do pojęcia sieci (nawet jeśli tak został ujęty ten środek w ewidencji środków trwałych). W dokumentacji należy zwrócić uwagę na poszczególne elementy infrastruktury, by możliwe było wykluczenie składników takich jak kable zainstalowane w kanalizacji lub kable dowieszone na słupach, na których już wiszą inne kable. Wówczas podstawa opodatkowania zostanie pomniejszona o wartość tych składników majątku.

Wezwanie do przedłożenia zaległych deklaracji

Jak wskazano powyżej, kwestia podatku od nieruchomości nie jest tematem oczywistym, w szczególności, jeżeli chodzi o optymalne obliczenie wysokości podstawy jego naliczenia. Mając na uwadze obecną aktywność gmin w dążeniu do kontrolowania poprawności wykonywanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych obowiązków podatkowych, wielu operatorów może spodziewać się wezwania do przedłożenia zaległych deklaracji. W celu uniknięcia presji czasu, którą nałoży na nas gmina w wezwaniu, warto zaktualizować dokumentację firmy i zinwentaryzować swoje zasoby, aby móc poprawnie wyliczyć wartość składników majątku, od których należy odprowadzić podatek,. Pomocne może okazać się „rozpisanie” elementów sieci i wylistowanie składników majątku, tak by zmniejszyć kwotę podstawy opodatkowania w stosunku do wartości całej sieci.